Kinh thi_ Chu nam - Cát đàm

葛覃 1	Cát đàm 1	Cát đàm 1 (Người dịch: Tạ Quang Phát)
葛之覃兮、施于中谷。維葉萋萋、黃鳥于飛。集于灌木、其鳴喈喈。	Cát chi đàm hề, Dị vu trung cốc. Duy diệp thê thê, Hoàng điểu vu phi, Tập vu quán mộc, Kỳ minh giê giê (giai giai).	Sắn dài đậm đuột sang hè, Mọc bò vào tận trong khe hốc này. Tốt tươi nhành lá rậm dầy. Hoàng ly thấp thoáng đã bay liệng vòng, Đậu chung bụi sắn thung dung Véo von ca hát khắp vùng vẳng nghe.

» Hiện dịch nghĩa

Chú giải Chu Hy:
Chương này thuộc phú. Phú là phô trần sự việc mà nói thẳng ra. Nhân hậu phi Thái Tự đã dệt thành vải mịn, vải thô mà phú, tức là phô trần sự việc ấy ra.
Thuật cho rằng vào thời đầu mùa hạ, lá cây sắn vừa um tùm, thì chỉ có chim hoàng ly kêu ở trên.

cát 葛: tên một loại cây, cây sắn mọc bò ra, có thể lấy chỉ dệt vải mịn vải thô.
đàm 覃: dài ra.
dị 施: dời.
trung cốc 中谷: tức cốc trung, trong hang trong cốc.
thê thê 萋萋: dáng nhiều um tùm.
hoàng điểu 黃鳥: chim hoàng ly.
quán mộc 灌木: bụi cây.
giai giai (đọc giê giê cho hợp vận) 喈喈: tiếng hót họa nghe văng vẳng xa xa.

葛覃 2	Cát đàm 2	Cát đàm 2 (Người dịch: Tạ Quang Phát)
葛之覃兮、施于中谷。維葉莫莫、是刈是濩。為絺為綌、服之無斁。	Cát chi đàm hề, Dị vu trung cốc. Duy diệp mịch mịch, Thị ngải thị hoạch. Vi si vi khích Phục chi vô dịch.	Qua hè dây sắn đã dài, Mọc bò vào tận hang này tốt tươi. Rườm rà nhành lá khắp nơi. Cắt về xong xả, ta thời nấu chung, Vải thô vải mịn dệt xong, Cắt may ta mặc chẳng lòng chán chê.

» Hiện dịch nghĩa

Chú giải của Chu Hy:
Chương này thuộc thể phú.
mịch mịch: dáng rườm rà chen rậm.
ngải: chặt cắt.
hoạch: nấu.
si: vải mịn.
khích: vải thô.
dịch: chán ghét.

Chương này nói vào thời thịnh hạ, giữa mùa hè, cây sắn đã già, nàng mới lo cắt lấy chỉ để dệt vải, rồi mặc vải ấy không chán, vì mình đã bỏ công lao nhọc mới biết rằng thành vải không phải dễ dàng, cho nên lòng hằng thương mến, tuy mặc vải ấy dơ rách đến mấy cũng không nhẫn tâm chán ghét mà dứt bỏ.

葛覃 3	Cát đàm 3	Cát đàm 3 (Người dịch: Tạ Quang Phát)
言告師氏、言告言歸。薄污我私、薄澣我衣。害澣害否、歸寧父母。	Ngôn cáo sư thị, Ngôn cáo ngôn quy. Bạc ô ngã tư, Bạc hoàn ngã y. Hạt hoãn hạt phủ ? Quy ninh phụ mẫu.	Dặn dò sư thị rõ ràng, Về thăm cha mẹ thưa chàng đặng hay. Vò qua những áo thường này, Giặt qua những áo mặc ngày lễ công. Cái thì giặt, cái thì không ? Viếng thăm cha mẹ mặc trong ngày về.

» Hiện dịch nghĩa

Chú giải của Chu Hy:
Chương này thuộc phú.
ngôn: nói, báo cho biết.
sư: nữ sư, bà vú.
bạc: hãy.
ô: vò cho hết dơ (như trị loạn thì nói loạn).
hoãn: giặt cho sạch.
tu: áo mặc thường.
y: áo lễ.
hạt: sao ?
ninh: yên, thăm viếng mẹ cha xem có bình yên không.

Chương II đã nói thành quần áo bằng vải mịn vải thô. Ở chương cuối này, nàng bèn nói với bà vú già thưa lại với chồng ý nàng muốn trở về thăm cha mẹ. Nàng lại dặn: Hãy vò áo thường, hãy giặt áo lễ. Cái gì nên giặt? Cái gì nên chưa? Vì tôi sẽ mặc những áo đó để trở về thăm cha mẹ.
Thiên Cát đàm có 3 chương, mỗi chương 6 câu.
Bài thơ này chính do Hậu phi Thái Tự làm ra, cho nên không có lời khen tặng. Nhưng ở bài thơ này, có thể nhận thấy rằng nàng đã sang mà còn siêng năng, đã giàu mà còn cần kiệm, đã lớn mà lòng kính mến bà sư phó không giảm, đã lấy chồng mà đạo hiếu với cha mẹ không suy kém, đều là đức hạnh đôn hậu của nàng mà người đời không dễ gì có được. Bài tiểu tự cho đấy là căn bản của bà Hậu phi, mong cũng gần đúng vậy.

< Lùi		Tiếp theo >